BOŞANMA DAVALARINDAN KAYNAKLANAN NAFAKA TÜRLERİNE İLİŞKİN İCRA TAKİP YOLLARI
Boşanma davaları, Medeni Hukukumuzun bir alt branşı olan Aile Hukuku alanı ile düzenlenen davalardandır. Boşanma davaları sonucunda boşanan eşlerden, ihtiyacı olan eşe ya da çocuğa yardımda bulunmak amacıyla yaptığı ödemeler, yine Aile Hukukumuzda nafaka olarak adlandırılırlar.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu uyarınca, boşanma davasından kaynaklanan üç tür nafaka vardır:
- Tedbir Nafakası
- Yoksulluk Nafakası
- İştirak Nafakası
Özelliklerinin farklılık göstermesi nedeniyle, her bir nafaka türü ayrı ayrı ele alınmalıdır.
Nafaka türlerini yakından incelemeden belirtmeliyiz ki, nafakaya mahkemelerce hükmedilmesi kadar, nafakanın tahsil edilebilmesi de gündelik hayattaki ödemeleri gerçekleştirebilmek bakımından önem taşımaktadır.
Elbette ki, nafaka ödemesine karar verilen kişi her ay düzenli olarak nafaka miktarını banka hesabına ya da elden tam olarak ve düzenli şekilde ödüyorsa, nafakanın tahsili bakımından herhangi bir sıkıntı yaşanmayacak ve icra yoluna başvuralmasına gerek duyulmayacaktır.
istanbul boşanma avukatı bununla birlikte, kimi zaman boşanan eşler Mahkemeler tarafından bir ilam yahut ara kararla hükmedilen nafaka yükümlülüğünü yerine getirmek istemeyebilirler. Böyle bir durumda, nafakanın nasıl tahsil edileceği sorunu gündeme gelecektir.
Karşılaşılan bu soruna çözüm olarak hukukumuzun getirdiği yol icra makamları aracılığıyla nafakanın tahsilidir. İcra takibi yoluyla nafakanın talep edilmesi, ödemelerin düzenli olarak yapılıp yapılmadığı denetimini nafaka alacaklılarına sağlarken; aynı zamanda nafakanın ödenmemesi durumunda nafaka borçlusuna müeyyide uygulanması suretiyle nafakanın ödenmesini sağlayabilmektedir.
Nafaka ve icra takibi arasındaki ilişkiyi bu şekilde açıklamamızın ardından, nafaka türlerinin farklı özellikler göstermesi ve icra yoluyla tahsil usullerinin değişkenlik göstermesi nedeniyle ayrı ayrı ele alalım.
(1)Söze tedbir nafakası ile başlamak gerekirse, adı geçen nafaka türü boşanma davası sırasında talep edilebileceği gibi, dava öncesinde de ihtiyaç sahibi eş ya da çocuk yararına hükmedilen nafaka türüdür.
(a)Boşanma davası öncesinde talep edilen tedbir nafakasında, eşlerin ayrı yaşamakta haklı olduğunu her türlü delille ispat etmesi gerekmektedir. Bu nafaka türü, taraflarca talep edelebileceği gibi hakim tarafından re’sen (kendiliğinden) de hükmedilebilir. Anılan nafakanın başlangıç tarihi dava tarihidir.
(b)Boşanma davası sırasında talep edilen tedbir nafakası ise, Türk Medeni Kanunu’nun 169. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, ‘’Boşanma veya ayrılık davası açılınca hâkim, davanın devamı süresince gerekli olan, özellikle eşlerin barınmasına, geçimine, eşlerin mallarının yönetimine ve çocukların bakım ve korunmasına ilişkin geçici önlemleri re’sen alır.’’
Madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, boşanma davası açılmakla nafaka isteme hakkı doğar ve dahi talep olmaksızın hakim tarafından ihtiyacı olan eşin barınması, bakımı ve çocukların korunması için gereken önlemler alınır. Ancak unutulmamalıdır ki, tedbir nafakasına hükmedilmesi geçici bir önlemdir ve boşanma davası hakkındaki hüküm kesinleşinceye kadar süren bir tedbirdir. Bu nafakanın başlangıç tarihi dava tarihidir.
Gerek boşanma davası öncesi gerekse boşanma davası sırasında talep edilen nafakalar için Aile Mahkemelerine ve bu mahkemelerin yokluğunda Asliye Hukuk Mahkemelerine başvurulabilir.
Hukuk düzenimiz aile düzenini bu denli korurken, nafaka ödemekten imtina eden nafaka borçluları hakkında da yukarıda bahsettiğimiz gibi icra makamları aracılığıyla gerçekleştirilen düzenlemeler öngörmüştür.
Boşanma davası sırasında talep edilen/karar verilen nafaka hakkında Mahkemelerce düzenlenen tensip zaptı aracılığıyla hüküm kurulur. Tensip zaptının onaylı bir örneği İcra Müdürlüklerine sunulacak takip talebine eklenir.
Bu noktada önemle belirtmek gerekir ki, ortada kesinleşmiş bir ilam bulunmadığından tercih edilmesi gereken takip yolu ilamsız takip yoludur. Buradaki tedbir nafakası, ihtiyati tedbir niteliği taşımaktadır. Boşanma kararı kesinleştiğinde bu nafaka hüküm ifade etmeyecektir.
(2)Yoksulluk ve iştirak nafakası ise, tedbir nafakasından farklılık göstermekle beraber, icra makamları aracılığıyla tahsili bakımından kendi arasında benzerlik göstermektedir.
(a)Yoksulluk nafakası, boşanma davası ile yoksul duruma düşeceğini ispatlayan eş lehine hükmedilir. Ancak yoksul duruma düşecek diğer eşten daha az kusurlu olması gerekmektedir. Eşit değerde kusur söz konusu ise mahkeme tarafından yoksulluk nafakasına hükmedilmeyebilir. Yoksulluk nafakasının başlangıç tarihi boşanma kararının kesinleşme tarihidir.
(b)İştirak nafakası ise, çocukların velayetini alan eş lehine hükmedilen nafakadır. Esasen bu nafaka türünde nafakanın sahibi çocuk olmakla beraber, velayet tevdi olunan tarafa nafakanın ödenmesine karar verilir. Gerek iştirak gerekse yoksulluk nafakasının tayininde hakim tarafların sosyo-ekonomik durumlarını gözeterek hüküm kurar.
İştirak nafakası boşanma kararının kesinleşmesiyle başlar. Ancak, unutmamak gerekir ki, iştirak nafakası boşanma kararının kesinleşmesinden sonra da talep edilebilir.
Nafaka borçlusu nafaka borcunu kendiliğinden ödemediği takdirde, iştirak nafakası ve yoksulluk nafakasının tahsili, kesinleşen ilam aslının icra takibine eklenmesiyle İcra Müdürlüklerine başvurularak yapılır. İcra Müdürlüğünce borç bedelini içeren bir icra emri borçluya gönderilir.
İcra emrine rağmen nafaka kararlarına uymayan her tür nafaka borçlusu için İcra İflas Kanunu’nun 344. maddesine göre, alacaklının İcra Mahkemelerine başvurarak yapacağı şikayet üzerine üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Söz konusu tazyik hapsi nafaka borçlusunun borcunu düzenli bir şekilde ödemesini disiplinize etmek amacıyla getirilmiştir. Zaten tazyik hapsinin uygulanmasının ardından yine kanuna göre, karar gereği ifa edilirse, borçlu tahliye edilir.
Hukukumuz getirmiş olduğu tüm bu düzenlemelerle, eşler ayrılsa da gerek muhtaç eşin gerek çocuğun korunması gözetmiş; böylece bir anlamda boşanma nedeniyle ortaya çıkacak mali ve sosyal zorlukları aşmaya çalışmıştır.
